Ushqyesit si hekuri dhe kalciumi janë thelbësore për shëndetin e gjakut dhe kockave, respektivisht. Por më shumë se gjysma e popullsisë globale nuk po merr mjaftueshëm nga këto dhe pesë lëndë ushqyese të tjera, gjithashtu thelbësore për shëndetin e njeriut, sipas një studimi të ri.

Më shumë se 5 miliardë njerëz nuk marrin mjaftueshëm jod, vitaminë E ose kalcium, zbuloi studimi i publikuar në revistën The Lancet Global Health. Dhe më shumë se 4 miliardë njerëz kanë konsum të pamjaftueshëm të hekurit, riboflavinës, folatit dhe vitaminës C.

“Studimi ynë është një hap i madh përpara”, tha në një njoftim për shtyp autori bashkë-drejtues i studimit Dr. Christopher Free, asistent studiues në Institutin e Shkencave Detare dhe Shkollën Bren të Shkencës dhe Menaxhimit Mjedisor në Universitetin e Kalifornisë, Santa Barbara.

Studimet e kaluara kanë vlerësuar mangësitë në mbarë botën në mikronutrientët ose furnizimet e pamjaftueshme të ushqimeve që përmbajnë ato, por nuk ka pasur ndonjë vlerësim global të marrjes që konsiderohet i pamjaftueshëm bazuar në kërkesat ushqyese, sipas studimit të fundit.

Për këto arsye, ekipi hulumtues vlerësoi prevalencën e marrjes joadekuate të 15 mikronutrientëve në 185 vende, ose 99.3% të popullsisë. Ata e bënë këtë nëpërmjet modelimit – duke aplikuar një “grumbullim të harmonizuar globalisht të kërkesave ushqyese specifike për moshën dhe gjininë” në të dhënat nga Baza e të Dhënave Globale të Dieteve 2018, e cila ofron vlerësime të marrjes bazuar në të dhënat nga anketat individuale, anketat e familjeve dhe furnizimet kombëtare ushqimore.

Autorët gjetën gjithashtu dallime midis grave dhe burrave. Gratë kishin më shumë gjasa se burrat të mos konsumonin mjaftueshëm jod, vitaminë B12, hekur dhe selen. Meshkujt, megjithatë, nuk merrnin mjaftueshëm magnez, zink, tiaminë, niacinë dhe vitamina A, B6 dhe C.

“Këto rezultate janë alarmante,” tha në njoftimin për lajmet bashkautori i studimit Ty Beal, një specialist teknik i lartë në Aleancën Globale për Ushqyerjen e Përmirësuar me bazë në Zvicër. “Shumica e njerëzve edhe më shumë sesa mendohej më parë, në të gjitha rajonet dhe vendet, nuk po konsumojnë mjaftueshëm mikronutrientë thelbësorë. Këto boshllëqe komprometojnë rezultatet shëndetësore dhe kufizojnë potencialin njerëzor në shkallë globale.”

Ndërsa gjetjet janë unike, ato përputhen me atë që kanë gjetur prej vitesh studimet e tjera më të vogla specifike për një vend, tha Dr. Lauren Sastre, asistent profesor i shkencës së të ushqyerit dhe drejtor i Programit Farm to Clinic në Universitetin e Karolinës Lindore në Karolinën e Veriut.

Një dietë më ushqyese

Dietologët dhe mjekët mund t’ju ndihmojnë të përcaktoni nëse po merrni mjaftueshëm vitamina ose minerale të caktuara ose nëse keni mangësi të vërtetuara nga një test gjaku.

“Mikronutrientët kanë role kritike në funksionin qelizor, imunitetin dhe metabolizmin,” tha Sastre. “Megjithatë, ne nuk po konsumojmë fruta, perime, arra, fara, drithëra integrale – aty ku gjenden.

Më poshtë është një listë me ushqimet që janë të pasura me këto shtatë lëndë ushqyese:

1. Kalciumi

• I rëndësishëm për kocka të forta dhe shëndetin e përgjithshëm
• Gjendet në produktet e qumështit dhe alternativat e fortifikuara me bazë soje, bajame ose oriz; zarzavate me gjethe të errëta; tofu; sardelet; salmon; lëng portokalli ose grejpfrut

2. Folate

• E rëndësishme për formimin e qelizave të kuqe të gjakut dhe rritjen dhe funksionimin e qelizave, veçanërisht gjatë shtatzënisë
• Gjendet në perimet jeshile të errët, fasulet, bizelet, thjerrëzat dhe drithërat e pasuruara si buka, makaronat, orizi dhe drithërat

3. Jodi

• I rëndësishëm për funksionin e tiroides dhe zhvillimin e kockave dhe trurit
• Gjendet në peshk, karkaleca deti, produkte qumështi, vezë dhe kripë të jodizuar

4. Hekuri

• I rëndësishëm për dërgimin e oksigjenit në trup, si dhe rritjen dhe zhvillimin
• Gjendet tek midhjet, rosa, viçi, sardelet, gaforrja, qengji, drithërat e fortifikuara, spinaqi, angjinaret, fasulet, thjerrëzat, zarzavatet me gjethe të errëta dhe patatet

5. Magnezi

• I rëndësishëm për funksionin e muskujve dhe nervave, sheqerin në gjak, presionin e gjakut dhe prodhimin e proteinave, kockave dhe ADN-së
• Gjendet në bishtajore, arra, fara, drithëra, perime me gjethe jeshile dhe drithëra të fortifikuara 6.

Niacina

• E rëndësishme për sistemin nervor dhe tretës
• Gjendet në viç, pulë, salcën marinara, gjelin e detit, orizin kaf, farat e kungullit, salmonin

7. Riboflavina

• E rëndësishme për metabolizmin e ushqimit për energji, sistemin imunitar dhe lëkurë dhe flokë të shëndetshëm
• Gjendet në vezë, produkte qumështi, mish, drithëra dhe perime jeshile/ CNN

/rtsh.al/